scroll
09MAR '18pt, 19:00

Gershwin | Bernstein

Koncert symfoniczny
Sala symfoniczna
ARTYŚCI
  • Wayne Marshall - dyrygent, fortepian
UTWORY
  • George Gershwin - Strike up the Band Overture
  • George Gershwin - Błękitna Rapsodia
  • Leonard Bernstein - Tańce symfoniczne z musicalu West Side Story
  • George Gershwin - Amerykanin w Paryżu
Badania kwestii korzeni muzyki amerykańskiej mogą prowadzić do wniosków, które sprawią, że rychło zaniechamy owych badań. W XIX wieku ideał narodowej symfoniki Amerykanie usłyszeli w muzyce Czecha Antonína Dvořáka. W XX wieku fundament pod amerykańską twórczość położyli artyści pochodzenia rosyjsko-ukraińsko-żydowskiego: Georg Gershwin i Leonard Bernstein.

Ojciec Gershwina Moryc przybył do Nowego Jorku na początku XX wieku, a matka Róża Bruskin nieco wcześniej, tj. w 1890 roku. George zaczynał jako tzw. song-plugger... czyli przenośne żywe CD. W erze przedgramofonowej tacy muzycy, jak m.in. Gershwin, grali muzyczne nowości wydawcom i impresariom, aby dać im pogląd na nowe utwory i zachęcić do inwestowania etc. Mimo wrodzonego talentu jazzowego ów twórca czerpał z rozmaitych źródeł: piosenki popularnej, europejskiej symfoniki i teatru. Przeszedł do historii jako najsłynniejszy kompozytor, który wprowadził jazz do sal filharmonicznych. Trzy kompozycje, które usłyszymy podczas sobotniego koncertu, pochodzą z czasów, kiedy artysta dokonywał już wielkiej syntezy jazzu i europejskiej symfoniki. „Strike up the Band” to tytuł musicalu (wersja I – 1927, II – 1930) w satyrycznym świetle ukazujący amerykańskie zamiłowanie do armii (stąd predylekcja do użycia instrumentów dętych). Ciekawy kontekst stoi za poematem symfonicznym „Amerykanin w Paryżu”. W tym muzycznym wspomnieniu na temat własny (o tym za chwilę) pobrzmiewa lekkość muzyki francuskiej z wyraźnym wszak rysem amerykańskiej muzyki synkopowanej. Wiadomo, że Gershwin próbował swoich sił w Paryżu, odbywając konsultacje u Maurice’a Ravela, jednego z największych kompozytorów europejskich tego czasu. Zabiegał również o lekcje u słynnej Nadii Boulanger (patronki niemal całej ówczesnej awangardy). „Dlaczego chcesz zostać drugoligowym Ravelem, jeśli jesteś pierwszoligowym Gershwinem?” – miał odpowiedzieć Gershwinowi Maurice Ravel. Zarówno Boulanger, jak i Ravel nie chcieli udzielać młodemu Gershwinowi lekcji, ponieważ bali się, że zbyt duża dawka wiedzy o muzyce klasycznej zrujnuje jego naturalny jazzowy instynkt. Paryskie fiasko było, zdaje się, przełomowym punktem w karierze muzyka. Wkrótce powstały najsłynniejsze dzieła, właśnie takie jak „Amerykanin w Paryżu”, „Błękitna rapsodia” czy Koncert fortepianowy F-dur (no i wspaniała opera „Porgy and Bess”). W tym wypadku zatem zaniechanie lekcji stało się... najlepszą lekcją. Ostatnie słowo w kwestii wprowadzenia jazzu do sali filharmonicznej powiedział Gershwin, komponując „Rhapsody in Blue”. Początkowe solo klarnetu (glissando), podchwycone przez trąbkę, przypomina pierwsze formy jazzu, a partie dętych blaszanych zapowiadają nadejście ery swingu.

Karty historii muzyki amerykańskiej nie mogą się dziś obejść bez rozdziałów o Gershwinie i Bernsteinie. Z drugiej strony powiedzieć, że artyści pochodzenia rosyjsko-ukraińsko-żydowskiego byli w Stanach jakoś uprzywilejowani, byłoby grubą przesadą. Jednak podczas gdy Gershwin wykuwał swój gmach symfonicznego jazzu w trudzie i znoju, Leonardowi Bernsteinowi (1918-1990) pomógł łut szczęścia.

W niedzielne popołudnie 14 listopada 1943 roku koncert filharmoników nowojorskich w Carnegie Hall miał poprowadzić legendarny dyrygent Bruno Walter. Ale wobec jego nagłej choroby dyrektor Filharmonii Nowojorskiej musiał posiłkować się zastępstwem 25-letniego Leonarda Bernsteina, zatrudnionego na posadzie asystenta dyrygenta. Młody Bernstein dowiedział się o tym telefonicznie około dziewiątej rano, kiedy dopiero powrócił do domu, i bynajmniej nie po całonocnym pobycie w bibliotece. Tego samego dnia trzeba było poprowadzić koncert – bez próby. Program zaś był więcej niż wymagający: Roberta Schumanna „Uwertura Manfred”, Miklosa Roszy „Theme”, „Variations and Finale”, Richarda Straussa „Don Kichot” oraz Richarda Wagnera Uwertura do „Śpiewaków norymberskich”. Plan zakładał, że Bernstein po prostu będzie podążać za orkiestrą, która grała z Walterem ten program już wielokrotnie. Rychło okazało się, że młody człowiek kreuje zupełnie inny świat muzyczny i nie ma on nic wspólnego z tym, co wypracował z orkiestrą Bruno Walter. Publiczność, zrazu mocno zawiedziona zamianą dyrygentów, zorientowawszy się, że jest świadkiem jeszcze większego wydarzenia, nagrodziła wykonanie Bernsteina niemal ekstatyczną owacją. „New York Times” poświęcał później temu wydarzeniu pierwszą stronę gazety, na której koncert Bernsteina ustępował jedynie doniesieniom wojennym.

Od tego momentu zaczęła się wszechstronna kariera Amerykanina o ukraińskich korzeniach. Do historii przeszły jego telewizyjne koncerty dla młodzieży wychowanej na rock n’rollu („Young People’s Concert”). Telewizyjny show przyciągnął do świata muzyki klasycznej całe generacje Amerykanów.

Tuż przed totalnym sukcesem „West Side Story” Bernstein stworzył operetkę „Candide” – na kanwie oświeceniowego utworu Voltaire’a pt. „Kandyd albo optymista”. Premiera brodwayowska miała miejsce 1 grudnia 1956 roku. Następnie spektakl zagrano 72 razy, co było niepowodzeniem. Opowieść o młodzieńcu niepoprawnym optymiście, który dochodzi wreszcie do wniosku, że oświeceniowa idea o najlepszym ze światów to bujda, nie wpisała się w American dream. Znacznie lepiej poszło musicalowi „West Side Story” (premiera 1957). Szekspirowska historia o Romeo i Julii przeniesiona w brutalne realia wojny nowojorskich gangów okazała się strzałem w dziesiątkę. Poza teatrem muzycznym funkcjonuje pełen werwy orkiestrowy akompaniament z musicalu, który wykonuje się często w formie tzw. tańców symfonicznych. Ich wybór oznacza zazwyczaj: Prologue (atmosfera rywalizacji pomiędzy „Rekinami” i „Jetsami”), Somewhere (adagio – przez moment, w utopijnej wizji dwa gangi są zjednoczone), Scherzo (vivace e leggiero – kontynuacja poprzedniej wizji, w której gangi wyłamują się poza mury miasta), Mambo (powrót do realnego świata walki), Meeting scene (meno mosso – spotkanie kochanków), Cool Fugue (scena taneczna, w której przywódca „Jetsów” Riff opanowuje brutalność członków gangu), Rumble (molto allegro, bitwa gangów, giną przywódcy Riff i Bernardo).

Całość suity kończy Finale. Tragiczny koniec wojny gangów. Na rękach Mari (dziewczyny z „Rekinów”) umiera ukochany (przywódca „Jetsów”). Nie ma happy endu. Jedynym pocieszeniem jest melodia „Somewhere” (Gdzieś). Tak jakby poprzez muzykę wypowiadane były słowa innego bohatera Szekspirowskiego dramatu, króla Leara: „Więc jakieś życie świta przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim, biegiem, biegiem!”.

------------------------------
dr Mikołaj Rykowski
Muzykolog i dyplomowany klarnecista, związany z Katedrą Teorii Muzyki na Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu. Autor książki i licznych artykułów poświęconych fenomenowi Harmoniemusik – XVIII-wiecznej praktyce zespołów instrumentów dętych. Współautor scenariuszy "Speaking concerts" i autor słownych wprowadzeń do koncertów filharmonicznych w Szczecinie, Poznaniu, Bydgoszczy i Łodzi.

Wystawa dostępna w czasie wydarzenia:
Miejsca. Rekonstrukcja IV | Tadeusz Rolke
Tadeusz Rolke ur. 1929 w Warszawie. Jeden z najwybitniejszych autorów w historii fotografii polskiej. Studiował historię sztuki na KUL w Lublinie. W latach 60. pracował w tygodniku „Stolica” oraz miesięczniku „Polska”. W latach 1970-1980 mieszkał w Niemczech i fotografował dla takich czasopism, jak „Stern”, „Spiegel”, „Die Zeit”. W swojej pracy bez trudu zmieniał fotograficzne konwencje, równe sukcesy odnosił jako fotoreporter prasowy, fotograf mody oraz twórca fotografii kreacyjnej.
09-03-2018 19:00Więcej
FILMY I ZDJĘCIA
Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie uczestniczy w programie "Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!" organizowanym przez Instytut Muzyki i Tańca ze środków MKiDN.





SZCZEGÓŁY
Gershwin | Bernstein
09-03-2018 19:00
Sala symfonicznaFilharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie
ul. Małopolska 48
70-515 Szczecin

Marzec 2018
02MAR '18pt, 19:00
FESTIVO 2017/2018 | Preludium Talentów Vivat Meyer!Koncert symfoniczny
03MAR '18sb, 12:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
04MAR '18nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
04MAR '18nd, 17:00
Muzykobranie///EthnoBraidKoncert rodzinnyod 6. roku życia z opiekunami
04MAR '18nd, 17:00
Jerz Igor [ZMIANA ARTYSTY ^]Koncert rodzinnydla dzieci od 6. roku życia z opiekunami
05 MAR, pn, 19:00 - 10 TENORÓWkoncert zewnętrzny
06MAR '18wt, 19:00
07MAR '18śr, 19:00
MISTERIOSOModigliani QuartetKoncert kameralny
08MAR '18cz, 19:00
BRILLANTE 2017/2018Krzesimir Dębski & Zagan Acoustic Koncert
09MAR '18pt, 19:00
FESTIVO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Gershwin | BernsteinKoncert symfoniczny
10 MAR, sb, 16:00 - MISTERIUM PASYJNE – KONCERT CHÓRALNYkoncert zewnętrzny
10MAR '18sb, 19:00
SOUNDLABRuby My Dear | LAB 6 : El-compressionKoncert elektroniczny
11MAR '18nd, 17:00
BRILLANTE 2017/2018Sklep z Ptasimi PióramiKoncert symfoniczny
11MAR '18nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
12MAR '18pn, 09:00
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
12MAR '18pn, 11:00
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
12MAR '18pn, 19:00
RUBATOČači VorbaKoncert tradycyjny
12 MAR, pn, 20:00 - SZCZECIN JAZZ 2018 WALLACE RONEY QUINTETkoncert zewnętrzny
13MAR '18wt, 09:00
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
13MAR '18wt, 11:00
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
13 MAR, wt, 19:00 - KULT AKUSTIK [KONCERT ODWOŁANY]koncert zewnętrzny
14MAR '18śr, 18:00
Galeria Poziom 4.Gero Hellmuth - HiobWernisaż
14 MAR, śr, 20:00 - ALOSZA AWDIEJEW - MOJE ULUBIONE PIOSENKIkoncert zewnętrzny
16MAR '18pt, 10:00
16MAR '18pt, 19:00
SONORO 2017/2018 | Preludium Talentów Szymanowski | BrucknerKoncert symfoniczny
17MAR '18sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
17MAR '18sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
17MAR '18sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
17 MAR, sb, 18:00 - STARE DOBRE MAŁŻEŃSTWOkoncert zewnętrzny
19MAR '18pn, 09:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
19MAR '18pn, 10:30
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
19MAR '18pn, 12:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
19MAR '18pn, 19:00
ESPRESSIVOMateusz Smoczyński QuintetKoncert jazzowy
20MAR '18wt, 09:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
20MAR '18wt, 10:30
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
20MAR '18wt, 12:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
20 MAR, wt, 19:00 - KULT AKUSTIKkoncert zewnętrzny
21MAR '18śr, 19:00
INTERMEZZO 2017/2018Stypendyści kameralnieKoncert kameralny
22 MAR, cz, 19:00 - MICHAŁ SZPAK Z ZESPOŁEM ORAZ MARLENA SZPAKkoncert zewnętrzny
23MAR '18pt, 16:00
23MAR '18pt, 19:00
SONORO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!ArmeniaKoncert symfoniczny
24MAR '18sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
24MAR '18sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
24MAR '18sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
24 MAR, sb, 20:00 - ANIA DĄBROWSKAkoncert zewnętrzny
25MAR '18nd, 17:00
27MAR '18wt, 10:00
27MAR '18wt, 12:00
28MAR '18śr, 19:00
MISTERIOSOMłoda PolskaKoncert kameralny
Kwiecień 2018
04KWI '18śr, 19:00
05KWI '18cz, 19:00
A i rPerformance
06KWI '18pt, 10:00
06KWI '18pt, 19:00
VIRTUOSO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!! | Preludium Talentów Rachmaninow | SzostakowiczKoncert symfoniczny
07KWI '18sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
07KWI '18sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
07KWI '18sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
08KWI '18nd, 17:00
Piękna i bestiaKoncert rodzinnydla dzieci od 6. roku życia z opiekunami
08KWI '18nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
09KWI '18pn, 09:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
09KWI '18pn, 10:30
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
09KWI '18pn, 12:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
09 KWI, pn, 19:00 - SZCZECIN JAZZ 2018 GINO VANNELLIkoncert zewnętrzny
10KWI '18wt, 09:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
10KWI '18wt, 10:30
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
10KWI '18wt, 12:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
10KWI '18wt, 19:00
11 KWI, śr, 19:00 - OMAR HAKIM - RACHEL Z: OZ EXPERIENCEkoncert zewnętrzny
12KWI '18cz, 19:00
13KWI '18pt, 19:00
FESTIVO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Symphonic klezmerKoncert symfoniczny
14KWI '18sb, 12:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
14KWI '18sb, 19:00
SOUNDLABHashtag Ensemble | LAB 7 : El-WitkacKoncert elektroniczny
15KWI '18nd, 17:00
BRILLANTE 2017/2018 | Artysta rezydent 2017/2018Artysta rezydent: ASQKoncert symfoniczny
16 KWI, pn, 19:00 - MICHAŁ BAJOR - OD KOFTY... DO KORCZAkoncert zewnętrzny
17KWI '18wt, 10:00
17KWI '18wt, 12:00
17 KWI, wt, 19:00 - JULIA PIETRUCHAkoncert zewnętrzny
18KWI '18śr, 19:00
INTERMEZZO 2017/2018Pomeranian Youth Big Band Koncert kameralny
19KWI '18cz, 19:00
Klubowy Paprykarz i Oranżada 2018 (premiera płyt)Prapremiera albumu Klubowy Paprykarz i OranżadaImpreza taneczna
20KWI '18pt, 19:00
VIRTUOSO 2017/2018Bach | Koncerty BrandenburskieKoncert barokowy
22KWI '18nd, 17:00
BRILLANTE 2017/2018Paganini na wesołoKoncert symfoniczny
22KWI '18nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
23KWI '18pn, 19:00
ESPRESSIVOAga Derlak TrioKoncert jazzowy
23 KWI, pn, 20:00 - DEE DEE BRIDGEWATERkoncert zewnętrzny
24 KWI, wt, 19:00 - AUDIOFEELS ROCKOWO I SYMFONICZNIEkoncert zewnętrzny
25KWI '18śr, 19:00
MISTERIOSOFilharmonicy kameralnieKoncert kameralny
27KWI '18pt, 16:00
27KWI '18pt, 19:00
SONORO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!! | Preludium Talentów RavelKoncert symfoniczny
29 KWI, nd, 16:00 - „CZERWONA NUTKA" KONCERT CHARYTATYWNYkoncert zewnętrzny
29 KWI, nd, 19:00 - ACCANTUS SYMFONICZNIEkoncert zewnętrzny
2018
REPERTUAR