STRAUSS | Muzyka lodowej góry

Niektórym gmach Filharmonii przypomina górę lodową, innym górskie szczyty przyprószone śniegiem. W myśl tych skojarzeń postanowiliśmy zaprosić Państwa na koncert w całości poświęcony górom. Usłyszą Państwo najsłynniejszy poemat symfoniczny, który zainspirowały, przepiękny koncert skrzypcowy, wyrastający wprost z muzyki góralskiej oraz porywającą muzykę Podhala w wykonaniu prawdziwych mistrzów. Bo o górach za pomocą dźwięków można opowiadać na przeróżne sposoby.

Richard Strauss (1864-1949) urodził się i wychował w Monachium, mieście położonym u podnóża Alp Bawarskich, które stworzyły malownicze tło dla jego dzieciństwa. Pewnego dnia, już jako nastolatek, wybrał się na górską wędrówkę wraz z przyjaciółmi. Młodzieńcy zapuścili się w gęsty las i wkrótce zgubili ścieżkę. Później gdy schodzili w dół, otoczyła ich tak gęsta mgła, że nie byli w stanie iść dalej. Wkrótce zerwała się potężna burza, a chłopcy, gdy wreszcie szczęśliwie dotarli do domów, byli całkowicie przemoczeni. Wiemy o tym incydencie z listów Straussa i wiemy z nich także, że skreślił kilka pomysłów muzycznych inspirowanych tym doświadczeniem. Chociaż musiały one długo poczekać, zanim przemieniły się w monumentalne dzieło symfoniczne, to właśnie wtedy zasiane zostało jego ziarno. Strauss rozpoczął pracę nad Symfonią alpejską op. 64 w 1911 roku, a jej światowa premiera miała miejsce w roku 1915. Orkiestrę Dresden Hofkapelle w Berlinie kompozytor poprowadził samodzielnie. Na scenie stanął największy zespół orkiestrowy (125 muzyków), jaki kiedykolwiek pojawił się w jego muzyce. Najwyraźniej Strauss zarezerwował go dla ostatniego z serii swoich poematów symfonicznych. Bo mimo nazwy Symfonia alpejska nie jest symfonią, a poematem symfonicznym właśnie. W skład masywnego zespołu orkiestrowego, którego wymaga ten niezwykły utwór, wchodzi m.in. maszyna wiatrowa, dwa zestawy kotłów i dziesięć do dwudziestu waltorni (niektóre poza sceną). Na ostatniej próbie przed premierą kompozytor zażartował ponoć: Widzicie, w końcu nauczyłem się orkiestrować.

Mimo że Symfonia alpejska wykonywana jest bez przerw jako jeden utwór, składa się ona z części programowych, opisujących alpejską podróż. W partyturze można znaleźć tytuły poszczególnych części, np. Wejście do lasu, Wodospad, Kwietne łąki albo Szczyt. Utwór ten powszechnie uważany jest za arcydzieło i należy do ulubionych utworów wielu dyrygentów.

Ale zanim udamy się na wędrówkę po Alpach, mając za przewodnika muzykę Straussa, czeka nas niezwykłe spotkanie z Koncertem skrzypcowym nr 2 Góralskim polskiego kompozytora Jana Maklakiewicza (1899-1954), inspirowanym tradycyjnymi melodiami górali z Podhala. W roli solistki wystąpi Katarzyna Lassak – niezwykle uzdolniona młoda skrzypaczka wywodząca się z rodziny o wspaniałych tradycjach wspólnego ludowego muzykowania. Zresztą cała rodzina Lassaków „Heliosów” pojawi się przed Państwem w pierwszej części koncertu, by zagrać „nuty” podhalańskie, które bezpośrednio zainspirowały Maklakiewicza do napisania koncertu.

Podczas tego niezwykłego, górskiego wieczoru Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii w Szczecinie poprowadzi maestro Łukasz Borowicz – jeden z najlepszych polskich dyrygentów, laureat wielu prestiżowych nagród, m.in. BBC Music Orchestral Choice (2010), BBC Music Opera Choice (2013), czterokrotnie Diapason d’Or (2010, 2013, 2017, 2020) oraz dwukrotnie Fryderyka (2007, 2010).